Wat was was voor was was was ? Was!?
Gepubliceerd op: 2017-02-28
Kinderen speelden het woordspelletje vroeger graag op school. De zin wordt duidelijker als je ze als volgt leest : wat was bijenwas voor bijenwas bijenwas was ?
Tot voor kort was het antwoord : bijenwas. De hersenbreker symboliseerde de eeuwige kringloop die bijenwas kent : de bijen produceren bijenwas – de imker oogst deze (oa als nevenproduct bij de oogst van honing), smelt de bijenwas en geeft hem terug aan de bijen onder de vorm van waswafels. De bijen bouwen op deze waswafel een volwaardige raat en slaan er honing, stuifmeel en broed in op. De imker oogst terug, enz…. Niets ging verloren. Niets werd toegevoegd. Tot … recent.
In 2016 stelden plots vele imkers vast dat de waswafels die ze in hun bijenkasten hingen door de bijen met tegenzin werden opgebouwd en vooral : de bijen legden er wel eitjes in, maar de larven kwamen niet tot ontwikkeling, laat staat dat er bijen geboren werden. Of maximum 10 à 20 % van het verwachte aantal. Het leek wel of de eieren en de embryo’s afstierven of uitdroogden. Vele jonge bijenvolken gingen ten onder.
Empirische proeven wezen uit dat het probleem zich enkel voordeed bij nieuwe waswafels van 2015-2016 en slechts bij de waswafels van één producent, dan nog een Belgische. Een van de grootste imkerhandels van West-Europa. Vanuit België werd het probleem geëxporteerd naar onze buurlanden Nederland, Duitsland, Frankrijk, enz…
Wat was er gebeurd ? Helemaal duidelijk is het nog niet, want de producent klemt de kaken stijf op elkaar. Als je hem (per aangetekend schrijven) vraagt welke de exacte samenstelling was van zijn zogenaamde waswafels, dan antwoordt zijn advocaat dat hij je voor de rechtbank zal dagen wegens het toebrengen van commerciële schade… Kortom, de omgekeerde wereld. Want wie leed schade ? Toch de vele imkers en de bijen. Niet ? En antwoorden op de vraag naar de samenstelling ? Komen er niet. Nooit…Toch niet van deze producent.
Op de website van onze Noord-Nederlandse collega-imker ‘Het Ielgat’ graaft men zelf wat verder :
“Herkomst
Er is een partij Chinese was met 25% paraffine geïmporteerd door een firma uit Hamburg.
Deze partij is in Duitsland o.a. aangeboden aan de firma Kahlwax. Na analyse heeft deze firma afgezien om de was te kopen. Waarschijnlijk is deze was geheel of gedeeltelijk overgenomen door een Belgische firma. Volgens de analyses is er naast paraffine ook stearine aangetroffen.
Tot nu toe is niet vastgesteld wie de oorspronkelijke leverancier is van de Chinese bijenwas.
Wat is het effect van paraffine en stearine op de bijen?
Onderzoekingen hebben aangetoond dat bijen kunstraat van 100% paraffine probleemloos uitbouwen.
Stearine behoort ook tot de vetzuren die bv.als E 570 in de levensmiddelen industrie is toegelaten. Daaruit mag je concluderen dat het ook voor bijen onschadelijk is.
De vraag is wel of het stearinezuur met een waterige oplossing, in ons geval koninginnengelei, zodanig reageert, dat er een ongunstig klimaat voor de larfjes ontstaat.
Stearinezuur is weliswaar een zwak zuur, dat maar in geringe mate met water reageert, maar de zo ontstane oplossing is wel sterk alkalisch. Dit zou nog nader onderzocht moeten worden.
Hoe stabiel is de versneden was?
Een aantal jaren geleden was er in Duitsland ook al een probleem met was die gemengd was met paraffine. De gebruikte paraffine kwam uit de kaarsenindustrie en had een smeltpunt van 52-54 0C. Het resultaat was dat de uitgebouwde ramen in de kasten bij hoge temperaturen smolten. Bijenwas heeft een smeltpunt van 72 0C. Daarom wordt meestal paraffine met een hoger smeltpunt gebruikt.
Wanneer er stearine bijgemengd wordt krijg je bros kunstraat met een fijne kristallijn.
Aan welke eisen moet kunstraat voldoen?
Volgens de huidige wetgeving mag kunstraat met slechts een gering percentage aan bijenwas toch als kunstraat verkocht worden. Europees gezien zijn daar geen normen voor.
Voor geneeskundig gebruik, cosmetica en als toevoeging aan levensmiddelen (E 901) zijn er wel regels die je kunt vinden in de EU-verordening Nr.231/212.
Hierin is onder andere: het smeltpuntbereik, de zuurgraad , verzepings- en esterwaarde van zuivere bijenwas vastgelegd. Volgens de literatuur moet het gehalte aan koolwaterstoffen tussen de 12% en 16% liggen.
Wanneer het gehalte boven de 18% komt dan heb je te maken met een vervalsing met bv. Paraffine en andere microwassen. Voor de kaarsenindustrie geldt dat het gehalte aan koolwaterstoffen niet hoger dan 18% mag zijn.
Zoals gezegd, voor kunstraat bestaat er geen normering. Dat betekent niet dat bijenwas niet aan kwaliteitseisen moet voldoen. Dat is geregeld in par.434/1. Hierin is geregeld dat wanneer je iets koopt, de gekochte waar moet doen, waar je het voor gekocht hebt. En dat is nu net bij de kunstraat niet het geval.
In ons geval leidt de gebruikte kunstraat aantoonbaar tot schade aan de volken, waardoor de producent in ieder geval aansprakelijk gesteld kan worden.”
Dat komt ervan als de imkerhandels niet meer in handen zijn van imkers, maar van commerçanten pur sang die zelf geen imker zijn en die meer gecharmeerd worden door het gerinkel van geld dan door het gezoem van bijen.
Hoe kan de gewone imker zorgen dat hij hij over zuivere waswafels beschikt ? Zelf bijenwas van eigen productie wafelen is een goede optie, maar niet voor iedereen haalbaar. Het vergt immers toch heel wat kunde, materiaal en tijd. Een waswafelmachientje lenen bij de verenigingen kan ook, maar let op voor de verspreiding van ziektes, zoals Amerikaans vuilbroed. Voor wie niet over een van voornoemde mogelijkheden beschikt, moet het ook mogelijk zijn kant- en-klare waswafels van zuivere bijenwas aan te schaffen.
Vandaar dat imkerij ‘De BijenVriend’ op zoek gegaan is naar bijenwas van gecertificeerde herkomst uit betrouwbare bron. Bijenwas waar attesten bijzitten met de resultaten van wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat het om pure bijenwas gaat zonder enige bijmenging. Samen met Nederlandse collega’s kwamen we uit bij een Duitse wassmelterij die aan alle gestelde voorwaarden voldoet. Ieder pak is verzegeld. Correcte attesten, 100 % bijenwas, Europese (Duitse) herkomst, geen Chinese of Afrikaanse bijmenging. Bijenwas, niets dan bijenwas. En … het ruikt terug zoals vroeger, echte bijenwas dus. Wat van die sjoemelwas met zijn plastiekgeur niet kon gezegd worden.
En ja, deze bijenwas is inderdaad enkele euro’s duurder. Waar de prijs van de sjoemelwas vorig jaar rond de 14 € schommelde, ligt de prijs van echte bijenwas in de buurt van 20 € per kg gegoten wasraat. Maar liever zo dan dode bijenvolken. Niet ?
Ik bied deze waswafels ook aan collega-imkers en andere geïnteresseerden aan.
Voor wie nu reserveert, is de prijs 19 €/kg. Afhaling mogelijk vanaf 18 maart 2017. Voor wie niet reserveert, is de prijs vanaf 18 maart 21 €/kg.
Reserveren kan via onderstaande knop. Geef het aantal kg en de afmetingen op (simplex broedkamer, simplex honingkamer, Dadant Blatt, Dadant US).
